Skip to content Skip to footer

Pavimentum – zaginione obserwatorium Mikołaja Kopernika

Pierwsze udokumentowane obserwacje astronomiczne fromborski astronom wykonał w Italii, na początku 1497 roku. Jednak większość obserwacji nieba, które służyły astronomowi do potwierdzania swoich matematycznych dociekań prowadził przede wszystkim we Fromborku. Nie robił tego z drewnianego ganku jednej z wież warowni, jak często jest to przedstawiane na obrazach, grafikach i wizerunkach astronoma. Kopernik zbudował wypoziomowaną, ceglaną platformę w ogrodzie jednej z kanonii, poza obrębem Wzgórza Katedralnego we Fromborku, zwaną pavimentum. Na tym wypoziomowanym tarasie ustawiał przyrządy astronomiczne, którymi prowadził obserwacje Słońca, planet i gwiazd.

Obserwatorium zostało opisane przez wysłannika Tycho de Brahe, Eliasa Olsena Morsinga. Wysłannik duńskiego astronoma, za zgodą fromborskich kanoników, zabrał przyrządy Kopernika do Danii. Uległy one jednak zniszczeniu w obserwatorium Tycho de Brahe na wyspie Ven w wyniku ogromnego pożaru.

Od ponad 100 lat pavimentum jest przedmiotem poszukiwań realizowanych przez różne grupy archeologów. Pierwsze poszukiwania prowadzono jeszcze przed II wojna światową, kolejne w latach sześćdziesiątych XX w. W 2009 przeprowadzono prace archeologiczne, wykonując wykopy w ogrodzie kanonii św. Stanisława we Frombork (to w niej mieszkał astronom), jednak pavimentum nie odnaleziono.

W 2018 roku ciekawą koncepcję wysunął Michał Juszczakiewicz oraz Robert Szaj podczas realizacji filmu dokumentalnego „Tajemnice astronomii Kopernika” wyprodukowanego przez Fundację Nicolaus Copernicus. Podczas realizacji tego filmu przeprowadzono badania archeologiczne georadarem w miejscach, w których badacze wskazywali, że mogą znajdować się slady pavimentum. Badania te wykluczyły, by tam właśnie znajdowały się pozostałości po obserwatorium Mikołaja Kopernika. Obecnie trwają prace, mające na celu zweryfikowanie postawionej przez Juszczakiewicza i Szaja hipotezy o innym miejscu, niż dotychczas przypuszczano, usytuowania pavimentum Mikołaja Kopernika.

Leave a comment